Περίπου στα τέλη του έβδομου αιώνα π.κ.ε, εμφανίστηκαν οι πρώτες «λογικές»
και «επιστημονικές» απόψεις για τη δημιουργία του Σύμπαντος, οι οποίες στη
συνέχεια λειτούργησαν ως μοχλός πίεσης για την απεμπλοκή από τις κυρίαρχες
έως τότε, μυθολογικές και θρησκευτικές προσεγγίσεις.
Αυτή την περίοδο εμφανίσθηκαν άνθρωποι - στοχαστές, οι οποίοι προσπάθησαν,
ο καθένας με το δικό του, πολλές φορές απλουστευμένο τρόπο, να θεμελιώσουν
τη φιλοσοφική τους σκέψη μέσω της παρατήρησης των φυσικών φαινομένων, αν
και δεν είχαν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα εργαλεία και επιστημονικά μέσα
και να δώσουν μια πρώτη λογική και επιστημονική ερμηνεία της συμπαντικής
πραγματικότητας. Η έρευνα του ουρανού αλλάζει μορφή και λαμβάνει σαφώς
έναν πιο «επιστημονικό» χαρακτήρα.
Η μυθολογική ερμηνεία των ουράνιων φαινομένων γίνεται προσπάθεια να αντι-
κατασταθεί από την «επιστημονική» ερμηνεία.
Έτσι αναπτύχθηκε μια νέα αντίληψη, σύμφωνα με την οποία το Σύμπαν είναι
κατανοητό, διότι έχει εσωτερική τάξη και διότι στην φύση υπάρχουν κανονικότη-
τες που επιτρέπουν την αποκάλυψη των μυστικών της και της λειτουργίας της.
Αυτοί οι στοχαστές ήταν κυρίως οι Φυσικοί ή Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, όπως
είναι ευρύτερα γνωστοί, οι οποίοι έζησαν περίπου από το τέλος του έβδομου αιώ-
να π.κ.ε, μέχρι και κατά την εποχή του Σωκράτη (479 - 399 π.κ.ε).
Έζησαν και ανέπτυξαν τη σκέψη τους, κυρίως στην Ιωνία και την υπόλοιπη Μικρά
Ασία και αργότερα στη Θράκη, την Αθήνα, τη νησιωτική Ελλάδα, τη Σικελία και την
Κάτω Ιταλία.
Η προσωκρατική φιλοσοφία γεννήθηκε, όπως αναφέραμε, στα τέλη του έβδομου
αιώνα π.κ.ε, στις πόλεις της Ιωνίας. Η ίδρυση της Ιωνικής σχολής της Μιλήτου από
το Θαλή, αποτελεί το χρονικό σηµείο έναρξης της προσωκρατικής σκέψης και ουσια-
στικά την πρώτη φιλοσοφική αναζήτηση στον αρχαίο Ελληνικό κόσµο.
Μερικοί από τους φυσικούς φιλοσόφους, είναι οι παρακάτω : Θαλής ο Μιλήσιος
(635 ή 630 - 543 π.κ.ε), Αναξίμανδρος (610 - 547 π.κ.ε), Αναξιμένης (585 - 525 π.κ.ε), Πυθαγόρας ο Σάμιος (580/572 – 500/490 π.κ.ε), Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος (570 -
480 π.κ.ε), Ηράκλειτος (544 - 484 π.κ.ε), Παρμενίδης (~ 514 - 440 π.κ.ε), Μέλισσος
ο Σάμιος (πέμπτος αιώνας π.κ.ε), Αναξαγόρας (~ 500 - 428 π.κ.ε), Ζήνων ο Ελεάτης
(~ 496 - 429 π.κ.ε), Εμπεδοκλής (495 - 435 π.κ.ε), Λεύκιππος (~ 480 - 400 π.κ.ε),
Δημόκριτος ο Αβδηρίτης (~ 460 - 370 π.κ.ε).
Δίκαια οι φυσικοί φιλόσοφοι θεωρούνται πρωτοπόροι στην επιστήμη της κοσμολογίας
και της αστρονομίας. Η επιστημονική σκέψη και η παραπέρα εξέλιξή της, τους οφείλει
πολλά. Ήταν οι πρώτοι στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, οι οποίοι προσπάθη-
σαν να απορρίψουν σε μεγάλο βαθμό τις θρησκευτικές και μυστικιστικές δοξασίες, αλ-
λά και τις μυθολογικές διηγήσεις και ερμηνείες γέννησης του Κόσμου και αποπειράθη-
καν, όπως προαναφέραμε, να εξηγήσουν το Σύμπαν στη βάση των φυσικών επιστημών.
Πολλές φορές προσέγγισαν με εκπληκτική διορατικότητα σύγχρονες επιστημονικές αλήθειες, τις οποίες για να κατακτήσει η ανθρωπότητα χρειάστηκε η συσσώρευση
γνώσης δεκάδων αιώνων.
Αυτοί πρώτοι επιχείρησαν το άλμα από τον θρησκευτικό φόβο στο ελεύθερο και καθα-
ρό πνεύμα. Έδωσαν την ώθηση και έγιναν το σκαλοπάτι για την παραπέρα ανάπτυξη
της φυσικής, της αστρονομίας, της αστροφυσικής, των μαθηματικών και γενικότερα
όλων των φυσικών επιστημών.
Το μεγαλύτερο μέρος των εννοιών των φυσικών επιστημών, όπως φύση, κόσμος, χρό-
νος, χώρος, άτομο, ύλη, άπειρο, κενό, κίνηση και τόσες άλλες, πέρασαν στην επιστη-
μονική γλώσσα και καθιερώθηκαν, αφού πρώτα τις είχαν εισαγάγει οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι.
Ξεχωριστή και συνάμα καθοριστική ήταν η συνεισφορά στην εξέλιξη των φυσικών επιστημών και ιδιαίτερα της κοσμολογίας και της αστρονομίας, αρκετών φιλοσόφων
και επιστημόνων, οι οποίοι έζησαν και ανέπτυξαν τις ιδέες τους στην μετά των προ-
σωκρατικών φιλοσόφων εποχή και οι οποίοι ήταν σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένοι
από τη σκέψη τους.
Σ΄αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται κυρίως, ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης
(384 - 322 π.κ.ε), σε μικρότερο βαθμό ο Πλάτωνας (427 - 347 π.κ.ε), ο μαθηματικός Ευκλείδης (325 - 265 π.κ.ε), γνωστός ως «πατέρας της Γεωμετρίας», ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (~ 390 - 310 π.κ.ε), ο οποίος πρώτος διατύπωσε τη θεωρία πως ο χρόνος
είναι άπειρος, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 - 230 π.κ.ε), ο οποίος υπήρξε ο πρώτος
άνθρωπος που πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού συστήματος, ο Ερα-
τοσθένης ο Κυρηναίος (276 - 194 π.κ.ε), ο οποίος θεωρείται ο πρώτος που υπολόγισε
το μέγεθος της Γης, ο μεγαλύτερος, κατά πολλούς, μαθηματικός και μηχανικός της αρχαιότητας Αρχιμήδης (287 - 212 π.κ.ε), ο θεωρούμενος «πατέρας της αστρονομίας» Ίππαρχος ο Ρόδιος ή Ίππαρχος ο Νικαεύς (~ 190 - 120 π.κ.ε), ο διάσημος φυσικός φιλόσοφος, αστρονόμος και γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος (108 - 168 κ.ε) και τέλος
η νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός Υπατία (370 - 415 κ.ε).
Κοσμάς Λεοντιάδης
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί απόσπασμα από το υπό έκδοση τετράτομο έργο μου, «Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων και των ουράνιων αντικειμένων».
και «επιστημονικές» απόψεις για τη δημιουργία του Σύμπαντος, οι οποίες στη
συνέχεια λειτούργησαν ως μοχλός πίεσης για την απεμπλοκή από τις κυρίαρχες
έως τότε, μυθολογικές και θρησκευτικές προσεγγίσεις.
Αυτή την περίοδο εμφανίσθηκαν άνθρωποι - στοχαστές, οι οποίοι προσπάθησαν,
ο καθένας με το δικό του, πολλές φορές απλουστευμένο τρόπο, να θεμελιώσουν
τη φιλοσοφική τους σκέψη μέσω της παρατήρησης των φυσικών φαινομένων, αν
και δεν είχαν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα εργαλεία και επιστημονικά μέσα
και να δώσουν μια πρώτη λογική και επιστημονική ερμηνεία της συμπαντικής
πραγματικότητας. Η έρευνα του ουρανού αλλάζει μορφή και λαμβάνει σαφώς
έναν πιο «επιστημονικό» χαρακτήρα.
Η μυθολογική ερμηνεία των ουράνιων φαινομένων γίνεται προσπάθεια να αντι-
κατασταθεί από την «επιστημονική» ερμηνεία.
Έτσι αναπτύχθηκε μια νέα αντίληψη, σύμφωνα με την οποία το Σύμπαν είναι
κατανοητό, διότι έχει εσωτερική τάξη και διότι στην φύση υπάρχουν κανονικότη-
τες που επιτρέπουν την αποκάλυψη των μυστικών της και της λειτουργίας της.
Αυτοί οι στοχαστές ήταν κυρίως οι Φυσικοί ή Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, όπως
είναι ευρύτερα γνωστοί, οι οποίοι έζησαν περίπου από το τέλος του έβδομου αιώ-
να π.κ.ε, μέχρι και κατά την εποχή του Σωκράτη (479 - 399 π.κ.ε).
Έζησαν και ανέπτυξαν τη σκέψη τους, κυρίως στην Ιωνία και την υπόλοιπη Μικρά
Ασία και αργότερα στη Θράκη, την Αθήνα, τη νησιωτική Ελλάδα, τη Σικελία και την
Κάτω Ιταλία.
Η προσωκρατική φιλοσοφία γεννήθηκε, όπως αναφέραμε, στα τέλη του έβδομου
αιώνα π.κ.ε, στις πόλεις της Ιωνίας. Η ίδρυση της Ιωνικής σχολής της Μιλήτου από
το Θαλή, αποτελεί το χρονικό σηµείο έναρξης της προσωκρατικής σκέψης και ουσια-
στικά την πρώτη φιλοσοφική αναζήτηση στον αρχαίο Ελληνικό κόσµο.
Μερικοί από τους φυσικούς φιλοσόφους, είναι οι παρακάτω : Θαλής ο Μιλήσιος
(635 ή 630 - 543 π.κ.ε), Αναξίμανδρος (610 - 547 π.κ.ε), Αναξιμένης (585 - 525 π.κ.ε), Πυθαγόρας ο Σάμιος (580/572 – 500/490 π.κ.ε), Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος (570 -
480 π.κ.ε), Ηράκλειτος (544 - 484 π.κ.ε), Παρμενίδης (~ 514 - 440 π.κ.ε), Μέλισσος
ο Σάμιος (πέμπτος αιώνας π.κ.ε), Αναξαγόρας (~ 500 - 428 π.κ.ε), Ζήνων ο Ελεάτης
(~ 496 - 429 π.κ.ε), Εμπεδοκλής (495 - 435 π.κ.ε), Λεύκιππος (~ 480 - 400 π.κ.ε),
Δημόκριτος ο Αβδηρίτης (~ 460 - 370 π.κ.ε).
Δίκαια οι φυσικοί φιλόσοφοι θεωρούνται πρωτοπόροι στην επιστήμη της κοσμολογίας
και της αστρονομίας. Η επιστημονική σκέψη και η παραπέρα εξέλιξή της, τους οφείλει
πολλά. Ήταν οι πρώτοι στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, οι οποίοι προσπάθη-
σαν να απορρίψουν σε μεγάλο βαθμό τις θρησκευτικές και μυστικιστικές δοξασίες, αλ-
λά και τις μυθολογικές διηγήσεις και ερμηνείες γέννησης του Κόσμου και αποπειράθη-
καν, όπως προαναφέραμε, να εξηγήσουν το Σύμπαν στη βάση των φυσικών επιστημών.
Πολλές φορές προσέγγισαν με εκπληκτική διορατικότητα σύγχρονες επιστημονικές αλήθειες, τις οποίες για να κατακτήσει η ανθρωπότητα χρειάστηκε η συσσώρευση
γνώσης δεκάδων αιώνων.
Αυτοί πρώτοι επιχείρησαν το άλμα από τον θρησκευτικό φόβο στο ελεύθερο και καθα-
ρό πνεύμα. Έδωσαν την ώθηση και έγιναν το σκαλοπάτι για την παραπέρα ανάπτυξη
της φυσικής, της αστρονομίας, της αστροφυσικής, των μαθηματικών και γενικότερα
όλων των φυσικών επιστημών.
Το μεγαλύτερο μέρος των εννοιών των φυσικών επιστημών, όπως φύση, κόσμος, χρό-
νος, χώρος, άτομο, ύλη, άπειρο, κενό, κίνηση και τόσες άλλες, πέρασαν στην επιστη-
μονική γλώσσα και καθιερώθηκαν, αφού πρώτα τις είχαν εισαγάγει οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι.
Ξεχωριστή και συνάμα καθοριστική ήταν η συνεισφορά στην εξέλιξη των φυσικών επιστημών και ιδιαίτερα της κοσμολογίας και της αστρονομίας, αρκετών φιλοσόφων
και επιστημόνων, οι οποίοι έζησαν και ανέπτυξαν τις ιδέες τους στην μετά των προ-
σωκρατικών φιλοσόφων εποχή και οι οποίοι ήταν σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένοι
από τη σκέψη τους.
Σ΄αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται κυρίως, ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης
(384 - 322 π.κ.ε), σε μικρότερο βαθμό ο Πλάτωνας (427 - 347 π.κ.ε), ο μαθηματικός Ευκλείδης (325 - 265 π.κ.ε), γνωστός ως «πατέρας της Γεωμετρίας», ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (~ 390 - 310 π.κ.ε), ο οποίος πρώτος διατύπωσε τη θεωρία πως ο χρόνος
είναι άπειρος, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 - 230 π.κ.ε), ο οποίος υπήρξε ο πρώτος
άνθρωπος που πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού συστήματος, ο Ερα-
τοσθένης ο Κυρηναίος (276 - 194 π.κ.ε), ο οποίος θεωρείται ο πρώτος που υπολόγισε
το μέγεθος της Γης, ο μεγαλύτερος, κατά πολλούς, μαθηματικός και μηχανικός της αρχαιότητας Αρχιμήδης (287 - 212 π.κ.ε), ο θεωρούμενος «πατέρας της αστρονομίας» Ίππαρχος ο Ρόδιος ή Ίππαρχος ο Νικαεύς (~ 190 - 120 π.κ.ε), ο διάσημος φυσικός φιλόσοφος, αστρονόμος και γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος (108 - 168 κ.ε) και τέλος
η νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός Υπατία (370 - 415 κ.ε).
Κοσμάς Λεοντιάδης
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί απόσπασμα από το υπό έκδοση τετράτομο έργο μου, «Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων και των ουράνιων αντικειμένων».
Εμπεριστατωμένο και επιστημονικά άρτιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΧΡΗΣΙΜΟ ΑΡΘΡΟ.
ΑπάντησηΔιαγραφή