Feynman Richard (Φέινμαν ή Φάινμαν Ρίτσαρντ).
Αμερικανός θεωρητικός φυσικός, εβραϊκής καταγωγής, ο οποίος με τις επιστημονικές του εργασίες, τις διαλέξεις του και κυρίως τη διδασκαλία του, σημάδεψε τη φυσική του 20ού αιώνα (για πολλούς, όσο κανένας άλλος), συμβάλλοντας καταλυτικά στην επέκταση της θεωρίας της κβαντομηχανικής και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της κβαντικής ηλεκτροδυνα-μικής, της οποίας τα θεμέλια είχε βάλει ο Paul Dirac.
Υπήρξε ένας ξεχωριστός, αντισυμβατικός και παράξενα γοητευτικός άνθρωπος.
Μια ξεχωριστή περιγραφή του είναι η ακόλουθη : «Ο Richard Feynman υπήρξε ταυ-τόχρονα, εξαιρετικά έξυπνος άνθρωπος, μεγάλος φυσικός επιστήμονας, γεννη-μένος δάσκαλος, μανιώδης ντράμερ, καλός ερασιτέχνης ηθοποιός, εξαίρετος ζωγράφος, μεταφραστής ιερογλυφικών των Μάγια και τέλος ένας αθεράπευτος κυνηγός ωραίων γυναικών».
Ο Feynman γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη (New York) και από πολύ μικρός έδειξε μια ιδιαίτε-
ρη κλήση στην τεχνολογία. Όταν ήταν περίπου 10 ετών, άρχισε να αγοράζει παλιά ραδιό- φωνα, τα οποία χρησιμοποιούσε στο «προσωπικό του εργαστήριο», το οποίο περιελάμβα-
νε μια συλλογή από διάφορα ηλεκτρικά εξαρτήματα. Όταν έγινε 12 ετών, επισκεύαζε τα ραδιόφωνα των γειτόνων του.
Σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Massachusetts) και συνέχισε
τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (Princeton), όπου και πήρε το διδακτο-
ρικό του στην φυσική το 1942.
Ήδη, από εκείνη την εποχή, είχε αρχίσει να διαφαίνεται ο ιδιαίτερος τρόπος που παρου-σίαζε τις εργασίες του, αλλά και η βαθιά γνώση του αντικειμένου, που κάθε φορά διαπ-
ραγματεύοταν. Έτσι η πρώτη του διάλεξη στο Princeton, παρουσίασε τέτοιο ενδιαφέρον, ώστε ανάμεσα στο κοινό υπήρχαν και διακεκριμένοι επιστήμονες, όπως ο Einstein, ο Pauli και ο von Neumann.
Στις αρχές του 1945, διορίστηκε καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο ιδιωτικό Πανεπιστή-
μιο Cornell της Νέας Υόρκης. Εκεί γνώρισε το Γερμανό φυσικό Hans Albrecht Bethe
(1906 - 2005 κ.ε), ο οποίος εκείνη την εποχή, ήταν επικεφαλής θεωρητικών φυσικών στο Επιστημονικό Εργαστήριο του Los Alamos (Los Alamos National Laboratory), όπου διε-
ξάγονταν οι έρευνες για την κατασκευή της ατομικής βόμβας (σχέδιο Μανχάταν), από
την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο Feynman, πείστηκε από τον Bethe και έτσι πήρε και αυτός μέρος στις έρευνες.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ακολούθησε τον Bethe στο Πανεπιστήμιο Cornell, όπου και εργάστηκε ως καθηγητής φυσικής.
Το 1950, αναλαμβάνει τη θέση του καθηγητή θεωρητικής φυσικής στο ιδιωτικό Ινστιτούτο Caltech (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας) (California Institute of Technology),
θέση την οποία διατήρησε μέχρι το τέλος της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας.
Αυτή την περίοδο, ο Feynman, ολοκληρώνει πλέον την εντατική μελέτη, την οποία είχε ξεκινήσει στο Cornell και διατυπώνει πια, ολοκληρωμένες θέσεις πάνω στη Κβαντική ηλεκ-
τροδυναμική (Quantum electrodynamics) (QED), δηλαδή αυτή τη κβαντική θεωρία πεδίου, η οποία εξετάζει τις αλληλεπιδράσεις της ακτινοβολίας με την φορτισμένη ύλη και πιο
συγκεκριμένα μεταξύ των ηλεκτρονίων και ποζιτρονίων, με τα φωτόνια και περιγράφει
όλα τα φαινόμενα, πλην της βαρύτητας και της ραδιενέργειας.
Η κβαντική ηλεκτροδυναμική, θεωρεί ότι, η ανάπτυξη των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων αποδίδεται στην εκπομπή και την απορρόφηση φωτονίων, ως σωματιδίων ανταλλαγής,
τα οποία αντιπροσωπεύουν διαταραχές των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Κατά τρόπο ανά-λογο και τα ηλεκτρόνια μπορούν να θεωρηθούν ως διαταραχές αντίστοιχων κβαντισμένων
πεδίων. Ο Feynman μέσω της Κβαντικής ηλεκτροδυναμικής, έδωσε μια ποιοτική στην ορ-θόδοξη κβαντομηχανική, η οποία προήλθε μέσα από τη συνεπή γενίκευση και εφαρμογή των αρχών της. Στην αρχική εκδοχή του Bohr και του Heisenberg, η αρχή της κβάντωσης εφαρμοζόταν στη φωτεινή ακτινοβολία, όταν ένα ηλεκτρόνιο του ατόμου απορροφά ένα εξωτερικό φωτόνιο. Τώρα αυτή επεκτάθηκε στις δυνάμεις μεταξύ των στοιχειωδών σωμα-τίων, που επίσης θεωρούνται κβαντισμένες.
Γι αυτή του την προσφορά στη εξέλιξη της Κβαντικής ηλεκτροδυναμικής, ο Feynman, τιμήθηκε μερικά χρόνια αργότερα, το 1965, από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, με το βραβείο Νόμπελ (Nobel prize) φυσικής.
Στη συνέχεια και μετά το 1950, διατύπωσε μια μαθηματική θεωρία, η οποία εξηγούσε το φαινόμενο της υπερρευτότητας του υγρού ηλίου, όπου το υγρό δεν αντιμετωπίζει καμία
αντίσταση λόγω τριβής ενώ ρέει. Με την εφαρμογή της εξίσωσης του Schrodinger έδειξε
ότι η εμφανιζόμενη υπερρευστότητα, σύμφωνα με την κβαντομηχανική συμπεριφορά,
παρουσιαζόταν σε μακροσκοπικές κλίμακες.
Ακόμη ο Feynman, επινόησε και εισήγαγε απλά και κομψά διαγράμματα, τα οποία περιέ-γραφαν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωματίδια, διευκόλυναν και απλο-
ποιούσαν τους διάφορους υπολογισμούς και επέτρεπαν να υπολογιστούν άμεσα, όλα τα φυσικά παρατηρήσιμα μεγέθη. Αυτά τα διαγράμματα αυτά είναι γνωστά ως «διαγράμμα-
τα Feynman». Σήμερα, χρησιμοποιούνται για να αναπαραστήσουν όλες τις αλληλεπιδρά-
σεις των στοιχειωδών σωματιδίων.
Το 1964, ο Αμερικανός φυσικός Murray Gell-Mann και ο Ρώσος φυσικός και νευροβιολό-
γος George Zweig, πρότειναν ότι τα πρωτόνια και τα νετρόνια, τα λεγόμενα νουκλεόνια (nucleons), μάλλον δεν αποτελούν τους στοιχειώδεις δομικούς λίθους της ύλης, αλλά συνίστανται από άλλα μικρότερα σωματίδια, τα οποία ονόμασε κουάρκς (quarks).
Το 1969, τα πειράματα εξέτασης του εσωτερικού του πρωτονίου, τα οποία έγιναν στον
επιταχυντή του Πανεπιστημίου του Stanford, έδειξαν πως το πρωτόνιο δεν είναι στοιχει-ώδες σωματίδιο, αλλά έχει εσωτερική δομή, δηλαδή αποτελείται από άλλα μικρότερα σωματίδια, τα οποία ο Feynman ονόμασε παρτόνια (partons).
Υπήρξε επίσης, ο πρώτος ο οποίος αντιλήφθηκε, πως το κβαντικό bit (qubit), δηλαδή η στοιχειώδης μονάδα της κβαντικής πληροφορίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ισχυρότατων υπολογιστών (κβαντικοί υπολογιστές), οι οποίοι θα αντικατα-στήσουν τους συμβατούς, που λειτουργούν με το δυαδικό σύστημα αρίθμησης, όπου το δυαδικό ψηφίο bit, μπορεί να πάρει τις τιμές 0 ή 1. Ο Feynman κατάλαβε ότι, χάρη στα qubit, μπορούσαν να υπολογιστούν ταυτόχρονα όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί από 0 και 1.
Στις 28 Γενάρη 1986, το διαστημικό λεωφορείο Challenger εξερράγη στον ουρανό της Φλόριντας (Florida), 73 δευτ. μετά την εκτόξευσή του και επτά αστροναύτες βρήκαν
τραγικό θάνατο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βυθίστηκαν στο πένθος.
Λίγο αργότερα, συγκροτήθηκε επιτροπή για τη διερεύνηση των αιτίων της καταστροφής. Μέλος της επιτροπής, ήταν και ο Richard Feynman. Οι τεχνικοί εμπειρογνώμονες και οι
μηχανικοί της NASA, βρέθηκαν σε αδιέξοδο. Με μια εξαιρετική συλλογιστική και χρησι-μοποιώντας ένα δικό του πειραματικό τρόπο προσέγγισης, ο Feynman έλυσε τον γρίφο. Απέδειξε ότι οι μονωτικοί δακτύλιοι (τσιμούχες) στους κινητήρες του στερεού καυσίμου, γίνονταν εύθραυστοι στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Μόλις ένας από αυτούς καταστ-ράφηκε, συμπαρέσυρε το διαστημικό όχημα στον όλεθρο.
Αυτός, ο Richard Feynman, ένας θεωρητικός φυσικός, είχε αναλύσει εξαιρετικά τις κατασκευές των μηχανικών της NASA.
Ο Feynman, όπως προαναφέραμε, ήταν γεννημένος δάσκαλος. Ένιωθε πως η διδασκαλία είναι αυτή που του δίνει την αίσθηση της ικανοποίησης και της μεγαλοσύνης. Όταν δεν δίδασκε, αισθανόταν εγκλωβισμένος. Προσπαθούσε να φέρνει όλες τις διδασκαλίες στο επίπεδο των πρωτοετών φοιτητών. Αν δεν μπορούσε να εξηγήσει κάτι σε αυτό το επίπεδο, παραδεχόταν ότι δεν το είχε καταλάβει και ο ίδιος. Ήταν φοβερά ειλικρινής και ανεξάρτη-τος στην συμπεριφορά του.
Το 1963, όταν δίδασκε στο Ινστιτούτο Caltech, στην προσπάθειά του να ξαναζωντανέψει
το ενδιαφέρον των φοιτητών και να τους μεταδώσει περισσότερα ερεθίσματα, έγραψε
ένα τρίτομο έργο για τη φυσική, το «The Feynman lectures on Physics», δηλαδή «Διαλέ-
ξεις του Feynman για τη φυσική», το οποίο πλέον θεωρείται, ως ένα από τα κλασικά συγ-γράμματα φυσικής.
Πολλές φορές, συζητούσε με απλούς ανθρώπους, στη μέση μιας πλατείας και απαντούσε,
με όσο πιο απλά λόγια μπορούσε, σε ερωτήσεις που αφορούσαν τη φυσική και όχι μόνο.
Ο Feynman υπήρξε ένα ανοιχτό μυαλό, με έμφυτη αντίληψη, ένας διανοούμενος της φυ-σικής, ένας φιλόσοφος της επιστημονικής σκέψης, ο οποίος εφάρμοσε στο πεδίο των φυσικών επιστημών, μια διαλεχτική μέθοδο προσέγγισης, παρόμοια με αυτή, την οποία εφαρμόζει, σε κοινωνικό επίπεδο, η μαρξιστική θεωρία (Διαλεχτικός υλισμός).
Αυτή η διαλεχτική επιστημονική προσέγγιση, διακρίνεται καθαρά, μέσα από την ακόλου-
θη φράση του : «Δεν δεν έχει σημασία πόσο έξυπνος είσαι και πόσο όμορφη εί-
ναι θεωρία σου. Αν δεν συμφωνεί με το πείραμα, είναι λάθος».
Κατά τη δεκαετία του 1960, όταν οι πουριτανικές αντιλήψεις ήταν κυρίαρχες στις ΗΠΑ, πήγε μάρτυρας υπεράσπισης στην δίκη ενός ιδιοκτήτη μπαρ, στο Λος Άντζελες (Los Angeles), που τον κατηγορούσαν, ότι στο μπαρ του εμφανίζονταν γυμνόστηθες χορεύτριες. Ο Feynmam ισχυρίστηκε στη δίκη, ότι πήγαινε και αυτός εκεί τακτικά και μάλιστα τα σπουδαιότερα έργα του τα έγραψε εκεί. Όπως είπε : «Ήταν μια δημιουργική ατμόσφαιρα, που με ενέπνεε».
Ενδεικτική είναι ακόμη η άποψή του για τα θρησκευτικά ζητήματα. Είχε αναφέρει χαρα-κτηριστικά : «Πάντοτε επινοούσαμε το Θεό για να εξηγήσουμε κάποια μυστήρια, για να εξηγήσουμε κάποια πράγματα που δεν καταλαβαίναμε. Έτσι, κάθε φορά που ανακαλύπταμε πώς λειτουργεί κάποιο πράγμα, μαθαίναμε κάποιους νόμους, οι οποίοι μας απομάκρυναν από τον Θεό. Δεν τον χρειαζόμασταν πια, παρά μόνον για τα υπόλοιπα ανεξήγητα συμβαίνοντα, αλλά όταν κατανοήσουμε και αυτά, τότε δεν θα χρειάζεται να αναφερόμαστε πλέον σε αυτόν».
Έλεγε ακόμα : «Η θρησκεία είναι μια κουλτούρα της πίστης. Η επιστήμη είναι
μια κουλτούρα της αμφιβολίας»
Ο Richard Feynman πέθανε από καρκίνο, το 1988, σε ηλικία 70 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο.
Ανάμεσα στα βιβλία του, ξεχωριστή θέση κατέχει το βιβλίο με τίτλο : «Surely You're Joking, Mr. Feynman!», δηλαδή «Σίγουρα θα αστειεύεστε κ. Φέινμαν!», στο οποίο περιγράφει ιστορίες από την προσωπική και επαγγελματική ζωή του.
Συμπερασματικά, νομίζουμε πως αυτά τα οποία ανέφερε ο Αμερικανός, ουγγρικής κατα-γωγής, φυσικός και καθηγητής Valentine Telegdi (1922 - 2006 κ.ε), μετά το θάνατο του Richard Feynman, φωτογραφίζουν απόλυτα την επιστημονική του προσωπικότητα.
Ο Valentine Telegdi είπε : «ο Feynman, δεν ήταν μόνο ο θεωρητικός των θεωρη-τικών, αλλά και ο φυσικός των φυσικών και ο δάσκαλος των δασκάλων».
Κοσμάς Λεοντιάδης.
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί απόσπασμα μέρους των βιογραφιών, από το τετράτομο έργο μου, που θα εκδοθεί προσεχώς, με τίτλο… «Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων
και των ουράνιων αντικειμένων»
Αμερικανός θεωρητικός φυσικός, εβραϊκής καταγωγής, ο οποίος με τις επιστημονικές του εργασίες, τις διαλέξεις του και κυρίως τη διδασκαλία του, σημάδεψε τη φυσική του 20ού αιώνα (για πολλούς, όσο κανένας άλλος), συμβάλλοντας καταλυτικά στην επέκταση της θεωρίας της κβαντομηχανικής και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της κβαντικής ηλεκτροδυνα-μικής, της οποίας τα θεμέλια είχε βάλει ο Paul Dirac.
Υπήρξε ένας ξεχωριστός, αντισυμβατικός και παράξενα γοητευτικός άνθρωπος.
Μια ξεχωριστή περιγραφή του είναι η ακόλουθη : «Ο Richard Feynman υπήρξε ταυ-τόχρονα, εξαιρετικά έξυπνος άνθρωπος, μεγάλος φυσικός επιστήμονας, γεννη-μένος δάσκαλος, μανιώδης ντράμερ, καλός ερασιτέχνης ηθοποιός, εξαίρετος ζωγράφος, μεταφραστής ιερογλυφικών των Μάγια και τέλος ένας αθεράπευτος κυνηγός ωραίων γυναικών».
Ο Feynman γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη (New York) και από πολύ μικρός έδειξε μια ιδιαίτε-
ρη κλήση στην τεχνολογία. Όταν ήταν περίπου 10 ετών, άρχισε να αγοράζει παλιά ραδιό- φωνα, τα οποία χρησιμοποιούσε στο «προσωπικό του εργαστήριο», το οποίο περιελάμβα-
νε μια συλλογή από διάφορα ηλεκτρικά εξαρτήματα. Όταν έγινε 12 ετών, επισκεύαζε τα ραδιόφωνα των γειτόνων του.
Σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Massachusetts) και συνέχισε
τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (Princeton), όπου και πήρε το διδακτο-
ρικό του στην φυσική το 1942.
Ήδη, από εκείνη την εποχή, είχε αρχίσει να διαφαίνεται ο ιδιαίτερος τρόπος που παρου-σίαζε τις εργασίες του, αλλά και η βαθιά γνώση του αντικειμένου, που κάθε φορά διαπ-
ραγματεύοταν. Έτσι η πρώτη του διάλεξη στο Princeton, παρουσίασε τέτοιο ενδιαφέρον, ώστε ανάμεσα στο κοινό υπήρχαν και διακεκριμένοι επιστήμονες, όπως ο Einstein, ο Pauli και ο von Neumann.
Στις αρχές του 1945, διορίστηκε καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο ιδιωτικό Πανεπιστή-
μιο Cornell της Νέας Υόρκης. Εκεί γνώρισε το Γερμανό φυσικό Hans Albrecht Bethe
(1906 - 2005 κ.ε), ο οποίος εκείνη την εποχή, ήταν επικεφαλής θεωρητικών φυσικών στο Επιστημονικό Εργαστήριο του Los Alamos (Los Alamos National Laboratory), όπου διε-
ξάγονταν οι έρευνες για την κατασκευή της ατομικής βόμβας (σχέδιο Μανχάταν), από
την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο Feynman, πείστηκε από τον Bethe και έτσι πήρε και αυτός μέρος στις έρευνες.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ακολούθησε τον Bethe στο Πανεπιστήμιο Cornell, όπου και εργάστηκε ως καθηγητής φυσικής.
Το 1950, αναλαμβάνει τη θέση του καθηγητή θεωρητικής φυσικής στο ιδιωτικό Ινστιτούτο Caltech (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας) (California Institute of Technology),
θέση την οποία διατήρησε μέχρι το τέλος της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας.
Αυτή την περίοδο, ο Feynman, ολοκληρώνει πλέον την εντατική μελέτη, την οποία είχε ξεκινήσει στο Cornell και διατυπώνει πια, ολοκληρωμένες θέσεις πάνω στη Κβαντική ηλεκ-
τροδυναμική (Quantum electrodynamics) (QED), δηλαδή αυτή τη κβαντική θεωρία πεδίου, η οποία εξετάζει τις αλληλεπιδράσεις της ακτινοβολίας με την φορτισμένη ύλη και πιο
συγκεκριμένα μεταξύ των ηλεκτρονίων και ποζιτρονίων, με τα φωτόνια και περιγράφει
όλα τα φαινόμενα, πλην της βαρύτητας και της ραδιενέργειας.
Η κβαντική ηλεκτροδυναμική, θεωρεί ότι, η ανάπτυξη των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων αποδίδεται στην εκπομπή και την απορρόφηση φωτονίων, ως σωματιδίων ανταλλαγής,
τα οποία αντιπροσωπεύουν διαταραχές των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Κατά τρόπο ανά-λογο και τα ηλεκτρόνια μπορούν να θεωρηθούν ως διαταραχές αντίστοιχων κβαντισμένων
πεδίων. Ο Feynman μέσω της Κβαντικής ηλεκτροδυναμικής, έδωσε μια ποιοτική στην ορ-θόδοξη κβαντομηχανική, η οποία προήλθε μέσα από τη συνεπή γενίκευση και εφαρμογή των αρχών της. Στην αρχική εκδοχή του Bohr και του Heisenberg, η αρχή της κβάντωσης εφαρμοζόταν στη φωτεινή ακτινοβολία, όταν ένα ηλεκτρόνιο του ατόμου απορροφά ένα εξωτερικό φωτόνιο. Τώρα αυτή επεκτάθηκε στις δυνάμεις μεταξύ των στοιχειωδών σωμα-τίων, που επίσης θεωρούνται κβαντισμένες.
Γι αυτή του την προσφορά στη εξέλιξη της Κβαντικής ηλεκτροδυναμικής, ο Feynman, τιμήθηκε μερικά χρόνια αργότερα, το 1965, από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, με το βραβείο Νόμπελ (Nobel prize) φυσικής.
Στη συνέχεια και μετά το 1950, διατύπωσε μια μαθηματική θεωρία, η οποία εξηγούσε το φαινόμενο της υπερρευτότητας του υγρού ηλίου, όπου το υγρό δεν αντιμετωπίζει καμία
αντίσταση λόγω τριβής ενώ ρέει. Με την εφαρμογή της εξίσωσης του Schrodinger έδειξε
ότι η εμφανιζόμενη υπερρευστότητα, σύμφωνα με την κβαντομηχανική συμπεριφορά,
παρουσιαζόταν σε μακροσκοπικές κλίμακες.
Ακόμη ο Feynman, επινόησε και εισήγαγε απλά και κομψά διαγράμματα, τα οποία περιέ-γραφαν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωματίδια, διευκόλυναν και απλο-
ποιούσαν τους διάφορους υπολογισμούς και επέτρεπαν να υπολογιστούν άμεσα, όλα τα φυσικά παρατηρήσιμα μεγέθη. Αυτά τα διαγράμματα αυτά είναι γνωστά ως «διαγράμμα-
τα Feynman». Σήμερα, χρησιμοποιούνται για να αναπαραστήσουν όλες τις αλληλεπιδρά-
σεις των στοιχειωδών σωματιδίων.
Το 1964, ο Αμερικανός φυσικός Murray Gell-Mann και ο Ρώσος φυσικός και νευροβιολό-
γος George Zweig, πρότειναν ότι τα πρωτόνια και τα νετρόνια, τα λεγόμενα νουκλεόνια (nucleons), μάλλον δεν αποτελούν τους στοιχειώδεις δομικούς λίθους της ύλης, αλλά συνίστανται από άλλα μικρότερα σωματίδια, τα οποία ονόμασε κουάρκς (quarks).
Το 1969, τα πειράματα εξέτασης του εσωτερικού του πρωτονίου, τα οποία έγιναν στον
επιταχυντή του Πανεπιστημίου του Stanford, έδειξαν πως το πρωτόνιο δεν είναι στοιχει-ώδες σωματίδιο, αλλά έχει εσωτερική δομή, δηλαδή αποτελείται από άλλα μικρότερα σωματίδια, τα οποία ο Feynman ονόμασε παρτόνια (partons).
Υπήρξε επίσης, ο πρώτος ο οποίος αντιλήφθηκε, πως το κβαντικό bit (qubit), δηλαδή η στοιχειώδης μονάδα της κβαντικής πληροφορίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ισχυρότατων υπολογιστών (κβαντικοί υπολογιστές), οι οποίοι θα αντικατα-στήσουν τους συμβατούς, που λειτουργούν με το δυαδικό σύστημα αρίθμησης, όπου το δυαδικό ψηφίο bit, μπορεί να πάρει τις τιμές 0 ή 1. Ο Feynman κατάλαβε ότι, χάρη στα qubit, μπορούσαν να υπολογιστούν ταυτόχρονα όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί από 0 και 1.
Στις 28 Γενάρη 1986, το διαστημικό λεωφορείο Challenger εξερράγη στον ουρανό της Φλόριντας (Florida), 73 δευτ. μετά την εκτόξευσή του και επτά αστροναύτες βρήκαν
τραγικό θάνατο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βυθίστηκαν στο πένθος.
Λίγο αργότερα, συγκροτήθηκε επιτροπή για τη διερεύνηση των αιτίων της καταστροφής. Μέλος της επιτροπής, ήταν και ο Richard Feynman. Οι τεχνικοί εμπειρογνώμονες και οι
μηχανικοί της NASA, βρέθηκαν σε αδιέξοδο. Με μια εξαιρετική συλλογιστική και χρησι-μοποιώντας ένα δικό του πειραματικό τρόπο προσέγγισης, ο Feynman έλυσε τον γρίφο. Απέδειξε ότι οι μονωτικοί δακτύλιοι (τσιμούχες) στους κινητήρες του στερεού καυσίμου, γίνονταν εύθραυστοι στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Μόλις ένας από αυτούς καταστ-ράφηκε, συμπαρέσυρε το διαστημικό όχημα στον όλεθρο.
Αυτός, ο Richard Feynman, ένας θεωρητικός φυσικός, είχε αναλύσει εξαιρετικά τις κατασκευές των μηχανικών της NASA.
Ο Feynman, όπως προαναφέραμε, ήταν γεννημένος δάσκαλος. Ένιωθε πως η διδασκαλία είναι αυτή που του δίνει την αίσθηση της ικανοποίησης και της μεγαλοσύνης. Όταν δεν δίδασκε, αισθανόταν εγκλωβισμένος. Προσπαθούσε να φέρνει όλες τις διδασκαλίες στο επίπεδο των πρωτοετών φοιτητών. Αν δεν μπορούσε να εξηγήσει κάτι σε αυτό το επίπεδο, παραδεχόταν ότι δεν το είχε καταλάβει και ο ίδιος. Ήταν φοβερά ειλικρινής και ανεξάρτη-τος στην συμπεριφορά του.
Το 1963, όταν δίδασκε στο Ινστιτούτο Caltech, στην προσπάθειά του να ξαναζωντανέψει
το ενδιαφέρον των φοιτητών και να τους μεταδώσει περισσότερα ερεθίσματα, έγραψε
ένα τρίτομο έργο για τη φυσική, το «The Feynman lectures on Physics», δηλαδή «Διαλέ-
ξεις του Feynman για τη φυσική», το οποίο πλέον θεωρείται, ως ένα από τα κλασικά συγ-γράμματα φυσικής.
Πολλές φορές, συζητούσε με απλούς ανθρώπους, στη μέση μιας πλατείας και απαντούσε,
με όσο πιο απλά λόγια μπορούσε, σε ερωτήσεις που αφορούσαν τη φυσική και όχι μόνο.
Ο Feynman υπήρξε ένα ανοιχτό μυαλό, με έμφυτη αντίληψη, ένας διανοούμενος της φυ-σικής, ένας φιλόσοφος της επιστημονικής σκέψης, ο οποίος εφάρμοσε στο πεδίο των φυσικών επιστημών, μια διαλεχτική μέθοδο προσέγγισης, παρόμοια με αυτή, την οποία εφαρμόζει, σε κοινωνικό επίπεδο, η μαρξιστική θεωρία (Διαλεχτικός υλισμός).
Αυτή η διαλεχτική επιστημονική προσέγγιση, διακρίνεται καθαρά, μέσα από την ακόλου-
θη φράση του : «Δεν δεν έχει σημασία πόσο έξυπνος είσαι και πόσο όμορφη εί-
ναι θεωρία σου. Αν δεν συμφωνεί με το πείραμα, είναι λάθος».
Κατά τη δεκαετία του 1960, όταν οι πουριτανικές αντιλήψεις ήταν κυρίαρχες στις ΗΠΑ, πήγε μάρτυρας υπεράσπισης στην δίκη ενός ιδιοκτήτη μπαρ, στο Λος Άντζελες (Los Angeles), που τον κατηγορούσαν, ότι στο μπαρ του εμφανίζονταν γυμνόστηθες χορεύτριες. Ο Feynmam ισχυρίστηκε στη δίκη, ότι πήγαινε και αυτός εκεί τακτικά και μάλιστα τα σπουδαιότερα έργα του τα έγραψε εκεί. Όπως είπε : «Ήταν μια δημιουργική ατμόσφαιρα, που με ενέπνεε».
Ενδεικτική είναι ακόμη η άποψή του για τα θρησκευτικά ζητήματα. Είχε αναφέρει χαρα-κτηριστικά : «Πάντοτε επινοούσαμε το Θεό για να εξηγήσουμε κάποια μυστήρια, για να εξηγήσουμε κάποια πράγματα που δεν καταλαβαίναμε. Έτσι, κάθε φορά που ανακαλύπταμε πώς λειτουργεί κάποιο πράγμα, μαθαίναμε κάποιους νόμους, οι οποίοι μας απομάκρυναν από τον Θεό. Δεν τον χρειαζόμασταν πια, παρά μόνον για τα υπόλοιπα ανεξήγητα συμβαίνοντα, αλλά όταν κατανοήσουμε και αυτά, τότε δεν θα χρειάζεται να αναφερόμαστε πλέον σε αυτόν».
Έλεγε ακόμα : «Η θρησκεία είναι μια κουλτούρα της πίστης. Η επιστήμη είναι
μια κουλτούρα της αμφιβολίας»
Ο Richard Feynman πέθανε από καρκίνο, το 1988, σε ηλικία 70 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο.
Ανάμεσα στα βιβλία του, ξεχωριστή θέση κατέχει το βιβλίο με τίτλο : «Surely You're Joking, Mr. Feynman!», δηλαδή «Σίγουρα θα αστειεύεστε κ. Φέινμαν!», στο οποίο περιγράφει ιστορίες από την προσωπική και επαγγελματική ζωή του.
Συμπερασματικά, νομίζουμε πως αυτά τα οποία ανέφερε ο Αμερικανός, ουγγρικής κατα-γωγής, φυσικός και καθηγητής Valentine Telegdi (1922 - 2006 κ.ε), μετά το θάνατο του Richard Feynman, φωτογραφίζουν απόλυτα την επιστημονική του προσωπικότητα.
Ο Valentine Telegdi είπε : «ο Feynman, δεν ήταν μόνο ο θεωρητικός των θεωρη-τικών, αλλά και ο φυσικός των φυσικών και ο δάσκαλος των δασκάλων».
Κοσμάς Λεοντιάδης.
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί απόσπασμα μέρους των βιογραφιών, από το τετράτομο έργο μου, που θα εκδοθεί προσεχώς, με τίτλο… «Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων
και των ουράνιων αντικειμένων»
ΤΕΡΑΣΤΙΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ!
ΑπάντησηΔιαγραφή